ARAÇ TEKNİĞİ BİLGİSİ

 MOTOR: Yakıttan elde ettiği ısı enerjisini, mekanik enerjiye (harekete) çeviren makinelere motor denir.

Tek Silindir Motor	Dört Silindir Motor

 1 numara ile gösterilen, yakıtın yandığı yere silindir denir,

 2 numara ile gösterilen silindirin içinde aşağı yukarı hareket eden parçaya piston denir,

 3 numara ile gösterilen pistonu krank miline bağlayan parçaya biyel yada piston kolu denir,

 4 numara ile gösterilen piston ile biyelin aşağı ve yukarı hareketleri ile dönen parçaya krank mili denir,

 5 numara ilegösterilen krank miline bağlı olan ve birlikte dönen parçaya volan dişlisi denir. Güç aktarma organları volan dişlisinin dönme hareketlini lastiklere aktarıyor ve araç hareket ediyor,

 6 numara ile gösterilen parçaya emme supabı denir. Emme supabı açılır; benzinli ve LPG'li motorlarda yakıt hava karışımı silindire girer, dizel motorlarda da sadece hava silindire girer,

 7 numara ile gösterilen parçaya egzoz supabı denir, agzoz supabı açılır yanmış gazlar dış ortama çıkar,

 8-9 numaralarla gösterilen parçalara; benzin ve LPG'li motorlarda buji, dizel motorlarda da enjektör denir.

 10 numara ile gösterilen ve krank miline bağlı olan ve birlikte dönen parçaya krank kasnağı denir. Alternatör (şarj dinamosu) krank kasnağının dönme hareketinden aracın ihtiyacı olan elektriğ üretir.

   YAKITLARINA GÖRE MOTORLAR:

   1- Benzinli Motorlar: Yakıt olarak benzin kullanılan motorlardır.

   2- Dizel Motorlar: Yakıt olarak motorin (mazot) kullanılan motorlardır.

   3- LPG'li Motorlar: Yakıt olarak LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı) kullanılan motorlardır.

   LPG'li motorlar; benzinli ve dizel motorlardan daha ekonomik ve çevreci olduğu için tercih edilmektedir. Kapalı otoparklara park edilmesi yasaktır.

   4- Elektrikli Motorlar: Bataryalarında depolanan elektrikle çalışan motorlardır.

   5- Hibrit (Yakıt+Elektrik) Motorlar: Yakıt ve elektrikle kullanılabilen motorlardır.

   YANMA YERİNE GÖRE MOTORLAR:

İçten Yanmalı Motor	Dıştan Yanmalı Motor

  1- İçten yanmalı motorlar: Yakıtı silindirin içinde yakan ve günümüz araçlarında kullanılan motorlardır.

   2- Dıştan yanmalı motorlar: Yakıtı silindirin dışında yakan, buhardan güç elde eden motorlardır. Buharlı lokomotifler ve kömürle çalışan gemiler.

 SİLİNDİR SAYILARINA GÖRE MOTORLAR:
   1- Tek silindirli motorlar,
   2- Çok silindirli motorlar.

   SOĞUTULMASINA GÖRE MOTORLAR:
   1- Su ile soğutmalı motorlar,
   2- Hava ile soğutmalı motorlar.

 MOTORLARDA ZAMANLAR
 Motorla dört zamanlıdır. Sürekli dört zamanı tekrarlar.

   Zamanların oluşumu; 1-Emme Zamanı, 2-Sıkıştırma Zamanı, 3-Ateşmele (iş) zamanı, 4-Egzoz Zamanı.

 1- EMME ZAMANI
 Benzin ve LPG’li Motorlar: Yakıt ve Hava emer.
 Dizel Motorlar: Hava emer.
 2- SIKIŞTIRMA ZAMANI
 Benzin ve LPG’li Motorlar: Yakıt ve Havayı sıkıştırır.
 Dizel Motorlar: Havayı sıkıştırır.
 3- ATEŞLEME (İŞ) ZAMANI
 Benzin ve LPG’li Motorlar: Buji ile ateşleme yapar.
 Dizel Motorlar: Enjektörle yakıt püskürtmeyle ateşler.
 4- EGZOZ ZAMANI
 Yanmış gazlar egzoz borusundan dış ortama çıkar.

   1- BENZİNLİ VE LPG’Lİ MOTORLARIN ÇALIŞMA PRENSİBİ

   Benzinli ve LPG'li motorlar;
   Emme zamanında yakıt ve hava emer,
   Sıkıştırma zamanında yakıt ve havayı sıkıştırır,
   Ateşleme (İş) zamanında sıkıştırılmış yakıt ve hava üzerine buji ile ateşleme yapar. Yanmanın yani güçlü patlamanın basıncı pistonu aşağı iter ve hareket oluşur.
   Egzoz zamanında piston yukarı çıkarken egzoz supabı açılır ve yanmış gazlar dış ortama çıkar.
   Benzinli ve LPG'li motorlarda; Karbüratör ve endüksiyon (ateşleme) bobini bulunur.
   Karbüratör: Belli oranda yakıt hava karışımını yaparak silindirin içerisine gönderir. Yeni nesil araçlarda karbüratör sistemi yerine enjeksiyon sistemi kullanılır.
   Endüksiyon (Ateşleme) Bobini: Bujilere yüksek voltajda akım gönderir.

   Kısaca benzinli motorlar emme zamanında silindirlere alınan yakıt-hava karışımının sıkıştırılarak buji ile ateşlenmesiyle çalışır.

   2- DİZEL MOTORLARIN ÇALIŞMA PRENSİBİ

   Dizel motorlar;
   Emme zamanında sadece hava emer,
   Sıkıştırma zamanında havayı sıkıştırır,
   Ateşleme (İş) zamanında kızgın havanın üzerine enjektörle yakıt püskürterek ateşleme yapar. Yanmanın/güçlü patlamanın basıncı pistonu aşağı iter ve hareket oluşur.
   Egzoz zamanında piston yukarı çıkarken egzoz supabı açılır ve yanmış gazlar dış ortama çıkar.
   Dizel motorlarda kızdırma (ısıtma) bujisi bulunur. Kızdırma bujisi soğuk havalarda silindirin içindeki havanın çabuk ısınmasını sağlar.

   Kısaca dizel motorlar emme zamanında silindirlere alınan sadece havanın üzerine enjektörle yakıtın püskürtülmesiyle çalışır.
   Dizel motorlarda sıkıştırma zamanı basıncı benzinli motorlardan daha yüksektir.
   Dizel motorlarda emme zamanında silindire sadece hava emildiği için karbüratör yoktur.
   Ateşleme havanın sıkıştırılması ile gerçekleştiği için buji de yoktur.
   
 ARAÇTA BULUNAN KISIMLAR VE SİSTEMLER

 ŞASE: Otomobillerin tüm parçalarının monte edildiği, iskelet sistemidir.
 Şase bir arabanın güvenliğinin baş unsurudur.
 Kaza anında çarpma şiddetini göğüsleyen, gerekli kırılma noktalarından kırılarak, kaza şiddetini en aza indiren bölümüdür.

 KAROSERİ: Otomobillerde, mekanizmayı oluşturan motor, tekerlek, şasi vb. bölümlerin dışında kalan, dış bölüme karoseri adı verilir.

 MOTOR: Araçta gücün kaynağıdır.

   OTORUN ÇALIŞMASINA YARDIMCI OLAN SİSTEMLER

   MARŞ SİSTEMİ

   
 Kontak Anahtarı: Elektrik devresini açıp kapamaya yarar, yeni nesil araçlarda star/stop düğmesi bulunur.
 Akümülatör(akü-batarya): Marş motoruna elektrik gönderir.
 Marş Motoru: Motorun volan dişlisini çevirerek yani motora ilk hareketi vererek çalışmasını sağlar.
 MARŞ SİSTEMİ: Motora ilk hareketi vererek motorun çalışmasını sağlayan sistemdir. Marş motoru hareketini volan dişlisine iletir.
 Marşa basınca 1 saniye içinde araç/motor çalışır. Aracın çalışması 1-2 saniyeden uzun sürüyorsa bir arıza olabilir.
 Marşa basma süresi (10-15) saniye olmalıdır. (10-15) saniyeden fazla marşa basılır ise akümülatör (deşarj olur) boşalır. Motor çalışırken marşa basılırsa marş dişlisi zarar görür.
 Marşa basıldığında marş motoru çalışmıyorsa; Akü boşalmış, akünün kutup başları gevşemiş veya akünün kutup başları oksitlenmiş olabilir.

 YAKIT SİSTEMİ

 Depo: Yakıta depoluk erer.
 Pompa: Yakıtı depodan silindirlere pompalar.
 Yakıt Boruları: Depodaki yakıtı silindirlere taşır.
 Yakıt Filtresi: Silindirlere giden yakıtı süzer.

 Yakıt Sistemi: Yakıt deposundaki yakıtı yanacağı yer olan silindirlerin içerisine kadar taşıyan sistemdir.
   
 ATEŞLEME SİSTEMİ
 Buji: Benzinli ve L.P.G’li motorlarda buji ile ateşleme yapılır.
 Enjektör: Dizel (Mazot-Motorin) motorlarda ateşleme, enjektörle yakıt püskürtme ile yapılır.
 
YAĞLAMA SİSTEMİ

 

 Yağ Seviyesi Çubuğu: Motor yağını ölçmeye yarar, yağ seviyesi iki çizginin arasında olmalı, az olursa da çok olursa da motor parçaları zarar görür.
 Yağ Müşürü (Yağ Basınç Göstergesi): Motor yağ basıncını ölçer.
 Yağ Göstergesi: Motor çalışırken yanarsa, yağlama sisteminde arıza olduğunu bildirir.
 Yağ Filtresi: Motor yağını süzer.
 Yağ Pompası: Parçalara yağ pompalar.
 Karter: Motor yağına depoluk eder.
 Motor yağı; supap kapağının üstündeki kapaktan konulur, karter tapasından boşaltılır.

 YAĞLAMA SİSTEMİ:
 Birbiri üzerinde çalışan yüzeylerin arasında veya üzerinde dolaşarak direkt temaslarını önler, sürtünmeyi ve aşınmaları azaltır, hareketin akışını kolaylaştırır, çalışan yüzeyleri temizler, soğutmaya yardımcı olur ve dolayısıyla çalışan parçaların ömürlerini uzatır.
 Yağ seviyesi yağ çubuğunun iki çizgisi arasında olmalıdır. (Az olursa da çok olursa da motor parçalarına zarar verir.)
 Motor çalışırken yağlamanın olup olmadığı Yağ Göstergesinden anlaşılır.
 Araç seyir halinde iken yağ lambasında bir anormallik görülürse (yağ lambası yanarsa) motor hemen durdurulmalıdır.
 Motorun yağı kontrol edilirken; Motor/araç mutlaka düz bir zeminde olmalı, motor stop edildikten sonra 4-5 dakika beklemeli yağın tamamı kartere indikten sonra yağ seviyesine bakılmalıdır. Motor yağına günlük bakımda bakılır.
 Motor yağı motor sıcak iken (yağın akışkan olması için) değiştirilmelidir.
  Motor yağ yıkıyorsa egzozundan mavi duman çıkar, ayarı bozuksa siyah duman çıkar.

 SOĞUTMA SİSTEMİ

 

 

 

 

 Radyatör: Soğutma suyuna depoluk eder,
 Petek: Radyatör içinde küçük gözenekli olup suyun soğumasını sağlar,
 Termostat: Motor soğutma suyunu çalışma sıcaklığınında tutar.
 Hararet Isı Müşürü (ısı sensörü): Motor soğutma suyunun sıcaklığını ölçer,
 Hararet Göstergesi: Motor soğutma suyunun sıcaklığını gösterir,
 Su (Devirdaim) Pompası: Motor ve radyatördeki suyu devir eder.
 SOĞUTMA SİSTEMİ:
 Yanma sonucunda meydana gelen ısının motor parçalarına zarar vermesini engellemek için, motor suyunun sıcaklığını belli sıcaklıkta tutan sistemdir.
 Radyatör soğutma suyuna depoluk yapar.
 Soğuk (0°C altında) havalarda soğutma suyunun donmaması için soğutma suyuna antifriz ilave edilmelidir. Antifriz motor ve radyatördeki paslanma ve kireçlenmeyi önlediği için dört mevsimde kullanılmalıdır. Koyacağımız antifriz soğutma suyu kapasitesine ve yaşanılan yerin iklimine göre değişiklik gösterir.
 Radyatör peteklerinin üstüne kadar kireçsiz su konulur. Ayrı şeffaf su ilave kabı varsa kontrol buradan yapılır, su eksikse, seviye çizgisine kadar su konulur. Soğuk motora sıcak su sıcak motora soğuk su konulmaz.
 Termostat motoru çalışma sıcaklığında tutar.
 Soğutma suyu azsa, termostat arızalı ise, vantilatör kayışı gevşek veya kopmuşsa, radyatör peteklerinde tıkanıklık varsa, araç uygun devir ve viteste kullanılmıyorsa radyatör kapağı bozuksa motor hararet yapar.
 Motorun harareti yükselirse araç durdurulur, motor durdurulmaz, klima açık ise kapatılır, kalorifer sıcak konumda çalıştırılır.

 ŞARJ SİSTEMİ

 Şarj Dinamosu (Alternatör): Krank mili kasnağının dönme hareketinden aracın ihtiyacı olan elektrik enerjisini üretir.
 Regülatör (Konjektör): Şarj dinamosunun ürettiği elektriği düzenli hale getirir.
 Şarj Göstergesi: Gösterge panelinde yanarsa sistemde arıza olduğunu bildirir.
 ŞARJ SİSTEMİ:
 Motor çalışmaya başladığı andan itibaren aracın elektrik ihtiyacını karşılar ve aküyü şarj eder.
 Araç seyir halindeyken şarj göstergesi lambası yanarsa motor hemen durdurulmalıdır.
   Araçta lambalar sık sık patlıyorsa, dinamodan çıkan akımı ayarlayan regülatör (konjektör) arızalanmıştır.

 AKÜMÜLATÖR (BATARYA-AKÜ)



 Akümülatör (batarya) görevleri:
 1- Marş motoruna ilk hareket için elektrik göndermek,
 2- Motor çalışmazken ışık ve özel alıcılara elektrik göndermek,
 3- Motor çalışırken üretilen elektrik enerjisini kimyasal enerjiye çevirerek depo etmek.
 Akümülatörün bakımında yapılması gerekenler:
 1-Üst kısmında pislik olup olmadığı kontrol edilir.
 2-Kutup başlarının oksitli olup olmadığı kontrol edilir. Oksitli ise sodalı su, ılık su veya zımpara ile temizlenir. Tekrar oksitlenmemesi için gres yağı ile yağlanır.
 3-Eleman kapak deliklerinin açık olup olmadığı kontrol edilir.
 4-Elektrolit seviyesinin plakaların 1 cm üzerinde olup olmadığı kontrol edilir. Eğer eksikse saf su ile tamamlanır.
 5-Kış aylarında aküdeki suyun donmaması için kış aylarına girmeden önce akü tam şarj ettirilir.
 Akümülatörün içerisinde bulunan sıvının adı elektrolittir. Elektrolit saf su ile asidin birleştirilmesinden meydana gelir.
 Akü sülfürik asit içerdiğinden; kontrolü yapılırken, araçtan çıkarılırken ve tutarken dikkat edilmesi, göz ya da cilde temasından kaçınılması gerekir. Buna rağmen sülfürik asit, gözlere ve cilde herhangi bir biçimde temas ederse bol su ile yıkanmalıdır.
 Akü üzerinde bulunan Şarj Göstergesi (kontrol gözü); yeşil ise şarjlı, siyah ise şarj gerekli, beyaz ise saf su ilavesi gerekli demektir.
 Akü boşaldığında takviye akü kullanmak zorunda kalırız. Takviye yapılacak araç dijital göstergeli ise takviye yapılmaz. Ama dijital göstergeli değil ise diğer aküye paralel  (+ kutup ile + kutup, - kutup ile - kutup) bağlanır. (+) kutup kalın, (-) kutup incedir. Kutup başlarını çıkartırken önce eksi sonra artı çıkarılır.
 Akünün iki kutup başı üzerine birden dokunacak şekilde bir madeni parça konulursa akü kısa devre olur ve patlar.
 Bir araçta elektrik kaynağı yapılacağı zaman veya kısa devreden dolayı çıkacak yangın durumunda bataryanın kutup başları çıkarılmalıdır.

 AYDINLATMA VE İKAZ SİSTEMLERİ
 IŞIK VE İKAZ SİSTEMİ KONTROLÜ
 Araçların gece ve gündüz emniyetli seyrini sağlamak, sürücülerin diğer sürücüleri ve yayaları uyarmak amacıyla kullandıkları, ışıklandırma ve sesli cihazların bulunduğu sistemdir.

 ARACIN ARKA TARAFINDA BULUNAN LAMBALAR
 -Sinyal Lambaları (Kırmızı veya Turuncu),
 -Arka Park Lambaları (Kırmızı ),
 -Plaka Lambası (Beyaz renklidir. Plakayı en az 20 m. mesafeden görülebilecek şekilde aydınlatmalıdır.),
 -Fren Lambaları (Kırmızı ),
 -Geri Vites Lambaları (Beyaz),
 -Arka Sis Lambaları (Kırmızı).

 ARACIN ÖN TARAFINDA BULUNAN LAMBALAR
 -Far (Sarı/Beyaz) (Ampul ışığına sarı, floresan ve led ışığa da beyaz ışık denir.)
 -Ön Park Lambaları (Sarı/Beyaz),
 -Sis Lambaları (Sarı) Farlarda kısa farlar 25, uzun farlar 100 metreyi aydınlatabilecek şekilde far ayarı yapılır.

 SİGORTA:
 Herhangi bir kısa devre durumunda sistemleri korur. Sigorta atarsa, atan sigorta aynı amperde bir sigorta ile değiştirilmelidir.
 Tel sarılır veya sigara kağıdı sarılır gibi ibareler kesinlikle yanlıştır. Araç üzerinde bir elektrikli alıcı çalışmadığında ilk bakılacak yer sigorta panelindeki ilgili sigortadır.

 AYDINLATMA SİSTEMİ ARIZALARI
 Farlar yanmıyorsa; Far anahtarı, far rölesi arızalı, sigorta atmış veya akü bitmiş olabilir.
 Farlardan biri yanmıyorsa; yanmayan farın ampulü patlamış ya da bağlantıları gevşemiş, kopmuş olabilir.
 Sinyaller yanmıyorsa; flaşör arızalı veya sigortası atmış olabilir.
 Sinyallerden biri yanmıyorsa; yanmayan sinyalin ampulü patlamış ya da bağlantıları gevşemiş, kopmuş olabilir.
 Sinyallerden biri hızlı yanıyorsa; diğer ampullerden biri çalışmıyor demektir.
 Fren lambaları yanmıyorsa; fren müşiri arızalı veya sigortası atmış olabilir.
 Fren lambalarından biri yanmıyorsa; yanmayan fren lambasının ampulü patlamış ya da bağlantıları gevşemiş, kopmuş olabilir.
 Geri vites lambası yanmıyorsa; geri vites müşiri arızalı, sigorta atmış olabilir.
 Geri vites lambalarından biri yanmıyorsa; yanmayan lambanın ampulü patlamış ya da bağlantıları gevşemiş, kopmuş olabilir.

 GÖSTERGELER SİSTEMİ
 Araç Göstergelerinin Kontrolü


 Hareket halinde veya aracı çalıştırma başlangıcında iken sürücüye aracı ile ilgili bilgi veren ve arızaları bildiren şekilli ışıklar ve rakamlı sembollerdir. Aracın göstergelerine yolun düz kesimlerinde bakılmalıdır.
 Araç kontağı açıldığında bu göstergeler yanar ve birkaç saniye içinde yağ lambası, şarj lambası ve motor arıza lambası hariç sönmesi gerekir. Bu lambalarında aracın motoru çakıştırıldıktan sonra sönmesi gerekir.

 GÖSTERGE SEMBOLLERİ VE ANLAMLARI

 Yağ Lambası: Motor yağ basıncının çok düşük olduğunu, karterde yağ kalmadığını bildiren göstergedir. Marşa basılıp motor çalıştığında yağ göstergesinin sönmesi gerekir.
   Eğer sönmüyorsa ya da yolda giderken yanarsa trafik kurallarına uymak şartıyla derhâl durulmalıdır.

 Şarj Lambası: Akünün şarj olamadığını (alternatörün şarj etmediğini) bildiren göstergedir. Marşa basılıp motor çalıştığında şarj göstergesinin sönmesi gerekir. Sönmüyorsa yada yolda giderken yanarsa, trafik kurallarına uymak şartıyla derhâl durulması gerekir.

 Motor Arıza Lambası: Motorun herhangi bir yerinde arıza olduğunu bildirir. Motor çalıştığında sönmüyorsa ya da yolda giderken yanarsa trafik kurallarına uymak şartıyla derhal durulmalıdır.

 Hararet (Isı) Lambası: Seyir halindeyken hararet lambasının yanması, soğutma suyunun sıcaklığının aşırı yükseldiğini bildirir.
   Trafik kurallarına uymak şartıyla derhâl durulmalıdır. Klima açık ise kapatılır, kalorifer sıcak konumda çalıştırılır.

 El Fren Lambası: El freninin çekili olduğunu ya da fren hidrolik seviyesinde düşüş olduğunu bildiren göstergedir.
 

 Aşınmış Fren Balatası Lambası: Aracın fren balatalarının bitmek üzere olduğunu bildirir. Servise gidilerek balataların değiştirilmesi gerekir.
 

 Arka Cam Rezistansı Göstergesi: Arka cam rezistansının çalıştığını bildirir.

 Kızdırma (Isıtma) Bujisi Lambası: Dizel motorlu araçlarda soğuk havalarda silindir içindeki havayı ısıtarak motorun kolay çalışmasını sağlar. Dizel motorlu araçlarda marşa basmadan önce gösterge panelinde kızdırma bujisi lambasının sönmesi beklenir. İkaz lambası söndükten sonra marş yaparak motor çalıştırılır. 

 Açık Kapı İkaz Lambası: Aracın kapılarından biri veya bir kaçının açık kaldığı veya tam kapanmadığını bildirir.

 

 Hava Yastığı (Aırbag) Göstergesi: Hava yastıkları hakkında bilgi verir. Gösterge panelinde yanarsa sistemin arızalı olduğunu bildirir. 

 Yakıt Lambası: Sürücüye depodaki yakıtın bitmek üzere olduğunu bildirir.

 

 Lastik Hava Basıncı Göstergesi: Lastik hava basıncının düşük olduğunu bildirir.

 Dörtlü İkaz Lambaları: Dörtlü ikaz lambalarının yanmakta olduğunu bildirir.

 Park Lambası Göstergesi: Park lambalarının açık olduğunu bildirir. Farlar açıkken de bu lamba yanar.

 Kısa Hüzmeli Far Göstergesi: Kısa huzmeli farların açık olduğunu bildirir. Araçta kısa farlar 25 metreyi aydınlatır. Kısa farlar yakıldığında gösterge panelinde yeşil renk lamba yanar.

 Uzun Hüzmeli Far Göstergesi: Uzun huzmeli farların açık olduğunu bildirir. Araçta uzun farlar 100 metreyi aydınlatır. Uzun farlar yakıldığında gösterge panelinde mavi renk lamba yanar.

 Sağ Sinyal Göstergesi:  Sağ sinyalin açık olduğunu bildirir.

 

 Sol Sinyal Göstergesi: Sol sinyalin açık olduğunu bildirir.

 Ön Sis Lambası Göstergesi: Ön sis lambalarının açık olduğunu bildirir.
 

 Arka Sis Lambası Göstergesi: Arka sis lambalarının açık olduğunu bildirir. Sis lambaları sis, pus, tip gibi hava şartlarında kullanılır. 

 Arızalı Lamba Göstergesi: Aracın herhangi bir yerinde arızalı bir lambanın olduğunu bildirir.

   

 Hararet Göstergesi: Soğutma (motorun) suyunun sıcaklığını bildirir.


   

 Yakıt Göstergesi: Depoda bulunan yakıt miktarını gösterir.  

 

 Kilometre (Hız) Göstergesi: Aracın seyrettiği hızı kilometre/saat cinsinden gösterir.   

 Motor Devir Saati Göstergesi: Devir/dakika cinsinden motorun devrini gösterir.
   



 EGZOZ SİSTEMİ

 Egzoz Sistemi: Yanma sonucu açığa çıkan gazların sessiz ve güvenli bir şekilde dışarı atılmasını sağlayan sistemdir.
 Kataliitik Konvertör: Egzozdaki zehirli gazları azaltır.
 Susturucu: Motorun sesini azaltır.

 GÜÇ AKTARMA ORGANLARI

 

 Güç Aktarma Organları: Motorun gücünü çekici tekerleklere aktarılmasını sağlayan elemanlardır.
 1-Kavrama (Debriyaj), İsteğe bağlı olarak motorun hareketini vites kutusuna iletir veya keser.
 2-Vites kutusu (Şanzıman), Motorun hızını ve gücünü ayarlar. İleri, geri gitmeyi sağlar, aldığı hareketi istenilen değerde şafta iletir veya keser.
 3-Şaft (Kardan Mili), Vites kutusundan aldığı hareketini diferansiyele iletir.
 4-Diferansiyel, Şafttan aldığı hareketi 90 derece çevirerek sağ sol aks millerine iletir.
 5- Akslar. Diferansiyelden gelen hareketi tekerleklere iletir.

 TEKERLEKLER:
 Aracın ağırlığını üzerinde bulunduran ve aracın yolla temasını sağlayan hareket organıdır. Jant ve lastik olmak üzere iki kısımdan meydana gelir.
 Jant : Tekerleğin kampanalara bağlanmasını sağlayan kısımdır.
 Lastik : Aracın yolla temasını sağlayan kauçuk yapıdır.
 FREN SİSTEMİ
 Fren Sistemi: Hareket halindeki aracı yavaşlatmak, durdurmak (ayak freni) ve duran aracı olduğu yere sabitlemek (el freni) için kullanılan sistemdir.
 Fren sisteminde hidrolik yağı kullanılır. Sistemde hidrolik yağı azalır, biter ya da sistem hava yaparsa fren pedalı yumuşar. Fren pedalına basıldığında ön ve arka tekerlekler birlikte durur.
 ABS fren sistemi frenleme sırasında tekerleklerin kilitlenmesini önleyerek direksiyon hâkimiyetini artırır.

 OTOMATİK VİTESLİ ARAÇLARIN ÖZELLİKLERİ
 P:Park, R: Geri, N: Boş ve D: İleri vites konumunu bildirir.
 Düz viteslilere göre pratik ve rahat kullanım sunması nedeniyle daha konforlu ve daha güvenlidir. Ancak parça ve bakımları daha pahalı, yakıtı da daha fazla yakar.

 ARAÇLARDA  AKTİF-PASİF GÜVENLİK SİSTEMLERİ
 Aktif Güvenlik Sistemi; Kazaları önleyen sistemelere denir.
 Frenler,
 ABS: Fren esnasında tekerleklerin kilitlenmesini önler,
 BAS: Frenleme sırasında aracın hızlı durmasını sağlar,
 ASR: Patinaj önleme sistemi,
 ESP: Elektronik dengeleme sistemi,
 Park sensörü, şerik takip sistemleri gibi.
 Pasif Güvenlik Sistemi; Kazaları değil de kaza sonrası ölüm ve yaralanmaları azaltan sistemlere denir.
 Hava yastıkları, Emniyet kemerleri, Baş destekleri (Koltuk kafalıkları), Çocuk koltukları gibi.

 ARAÇ KULLANMAYA HAZIRLIK
 Araca binmeden önce yapılacak işlemler;
 Araç dış kontrolü:
 Araç etrafında bir tur atarak; aracın altında, arkasında çocuk, kedi ve köpeğin olmadığı kontrol edilmeli,
 Lastikleri ve aydınlatma sistemleri kontrol edilmeli,
 Aracımız durduğu yerde zarar görmüş olabilir, hasar görüp görmediği kontrol edilmeli, herhangi bir hasar varsa yerinden oynatmadan yetkililere rapor tutturmalı.
 Aracın çıkarıldığı yerde su ve yağ kaçağı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
 Araç çalıştırılmadan önce yapılacak işlemler;
 Sürücü koltuğu ayarlaması:
 Koltuğunu ayarlarken vücut ile koltuk arasında boşluk kalmamalıdır.
 Sırtınız koltuğa tam yaslanmalı, bacakların alt kısmı koltuğa tam temas etmelidir.
 Bacaklar direksiyon simidine değmemelidir.
 Koltuk mesafesi oturma esnasında bileklerimizin iç kısmı direksiyon simidinin üst noktasına gelecek şekilde olmalıdır.
 Direksiyon dıştan içe doğru tutulur ve başparmak simidin üstünde olmalıdır.
 Direksiyon tutma pozisyonu saat 9-15 pozisyonudur. Dönüşlerde içteki el gevşetilerek dıştaki el ile direksiyon 180 derece çevrilebilir.
 Tek elle kullanılan direksiyon ile acil durumda manevra yapılamaz.
 Bu pozisyon vücudun rahat hareket etmesine, vites ve pedalları rahat kullanma, gerekli görüş açısına sahip olma ve manevraları güvenli bir şekilde yapmamızı sağlar.
 Aynaların Ayarlanması;
 Sürücü araç kullanırken aynaları aracın sağını, solunu ve arka tarafını kontrol ederek güvenli bir sürüş sağlamak için kullanır.
 Araç kullanırken devamlı önünüze bakmayıp aynalara bakarak arkadan gelen araçların hızına göre kendi hızınızı, geçiş noktanızı ve duruş sırasındaki güvenliğinizi kontrol etmeniz için aynaları kullanmalısınız.
 Dış aynalar: en iyi görüş elde etmek (kör noktaları azaltmak) için 90 derecelik açıyla ayarlanmalıdır.
 Sol Dikiz Aynası: Aynanın alt köşesinde sol arka kapıdaki tutma yeri görülecek şekilde ayarlanmalıdır.
 Sağ Dikiz Aynası: Aynanın alt köşesinde sağ arka kapıdaki tutma yeri görülecek şekilde ayarlanmalıdır.
 İç Dikiz Aynası: Arka camın tamamını ve yolu görebilecek şekilde ayarlanmalıdır.
 İç dikiz aynaları, gece arkadan gelen araçların far ışıklarının sürücünün gözlerini kamaştırmaması için gece konumuna (karartma konumuna) ayarlanması gerekmektedir.
 Emniyet kemerlerinin takılması ve baş destekleri;
 Bir kaza anında sizi araçta tutacak vücudunuzun ileri, sağa-sola veya yukarı vurmasını önleyecek en önemli teçhizattır.
 Doğru bir kemer kullanımı için kemerde kıvrılmalar olmamalı, kucak, karın ve boyun bölgesinde tam ve doğru oturması sağlanmalıdır.
 Emniyet kemerleri 10 yaşından küçük çocukları hiçbir şekilde tutamaz. Çocuklar mutlaka arkada ve çocuk koltuğu ile seyahat etmelidir.
 Gideceğiniz mesafe hangi uzunlukta olursa olsun, mutlaka emniyet kemerinizi takın ön ve arka koltuktaki tüm yolcularında takmalarını sağlayın.
 Koltuk başlıkları kaza anında boyun zedelenmesi ve kırılmasını önler. Koltuk başlığıyla kafamızın arasındaki mesafe üç parmaktan fazla olmamalı, yüksekliği de başımızla aynı seviyede olmalı.

 ARAÇLARDA YAPILACAK BAKIMLAR
 Günlük Bakım (Her araca bindiğimizde)
 -Akaryakıt kontrolü,
 -Motor yağ seviyesi kontrolü,
 -Motor soğutma suyu seviyesi kontrolü,
 -Silecek suyu seviyesi kontrolü,
 -Fren hidrolik yağı seviyesi kontrolü,
 -Lastik hava basıncı kontrolü,
 -Işık ve ikaz sistemi kontrolü.
 Haftalık Bakım
 -Vantilatör kayışı gerginliği kontrolü,
 -Akümülatör kontrolü,
 -Dizel motorlarda yakıt filtresi su ayırıcısındaki suyun boşaltılması,
 -Hava ile çalışan fren sistemindeki hava deposunun suyunun boşaltılması.
 Aylık Bakım (1000 - 1500 Km’lik Bakım )
 -Hava filtresi kontrolü,
 -Motorun yıkanması.
 Altı Aylık Bakım ( 5000 - 6000 km’lik bakım )
 -Motor yağ değişimi,
 -Motor yağ filtresi değişimi,
 -Yakıt filtresinin değişimi,
 -Vites kutusu ve Diferansiyel yağ seviyesi kontrolü eksikse tamamlanır,
 -Benzinli motorlarda bujilerin kontrolü gerekirse değişimi,
 -Ön düzen sisteminin kontrolü,
 -Triger kayışının kontrolü,
 -Fren sisteminin kontrolü,
 -Lastiklerin yer değişimi,
 -Cam silecek lastiklerinin değişimi.
 Yıllık Bakım
-Altı aylık bakımda yapılan işlemler tekrarlanır,
-Yakıt deposu temizliği,
-Motorun test edilmesi.

 ARACIN KIŞA HAZIRLANMASI
 -Soğutma suyuna antifriz konulmalıdır.
 -Cam suyu haznesine cam suyu antifrizi konulmalıdır.
 -Dizel motorlarda ısıtma (kızdırma) bujileri kontrol edilmelidir.
 -Hava filtresi ve otomatik jigle kışlık konuma getirilmelidir.
 -Kar lastikleri takılmalıdır.
 -Araçta uygun zincir bulundurulmalıdır.
 -Kalorifer tesisatı gözden geçirilmelidir.
 -Aküdeki suyun donmaması için akü tam şarj edilmelidir.

 ARACIN YAZA HAZIRLANMASI
 -Hava filtresi ve otomatik jigle yazlık konuma getirilmelidir.
 -Kar lastikleri çıkarılıp, normal lastikler takılmalıdır.
 -Havalandırma sistemi kontrol edilmelidir.

 LASTİK HAVA BASINÇLARININ VE DİŞ DERİNLİKLERİNİN KONTROLÜ
 Lastik hava basıncı aracın katalog değerlerine uygun olmalıdır.
 Doğru hava basıncı araç kullanım kılavuzunda, aracın kapısının içinde ya da kapının üstünde belirtilmiştir.
 Lastik hava basıncını kontrol ederken, lastiklerin soğuk olduğuna dikkat etmek gerekir.
 Unutmayın ki araç kullanılırken ısınan lastiğin hava basıncı artar, artan basıncı düşürmemeliyiz.
 Lastiklerde balans (denge) ayarı yapılır.
 Lastiklerde balans ayarı bozuk olursa, direksiyon da titreşimler hissedilir.
 Lastikleri sürücü olarak her araca bindiğimizde kontrol etmeliyiz.
 Kontrol ederken hava basıncına, diş derinliğine, hasarlı olup olmadığına bakmalıyız.
 Lastiklerin üzerindeki 175x65x14 gibi rakamlar ebat ölçülerini belirler. 175 kesit genişliği, 65 kesit oranı, 14 jant çapını bildirir. Lastik ebat bilgilerinin devamında 82 T yük (ağırlık) kapasitesi ve hız limiti indeksini bildirir. 82 yük (ağırlık) indeksini, T hız limiti indeksini bildirir.

   Lastik hava basınçları araçların katalogunda belirtilen değerlerde olması lastiğin ömrünü uzatır, direksiyon hakimiyetini artırır, iyi bir frenleme yapmamızı sağlar. 1,6 mm’nin altı ağır kusur sayılır.

 LASTİK HAVALARININ FAZLA OLMASININ SAKINCALARI

 1-Lastikler orta kısımlarından aşınır.
 2-Direksiyonda titreşim yapar.
 3-Dönüşlerde, duruş ve kalkışlarda kayma ve savrulma meydana gelir.

 LASTİK HAVALARININ DÜŞÜK OLMASININ SAKINCALARI

 1-Lastikler kenar kısımlarından aşınır.
 2-Direksiyon zor döner.
 3-Araçta enerji kaybı olur.
 4-Yakıt sarfiyatına neden olur.
 Tüm bunlar trafik kazalarının meydana gelme riskini artırır.

 ARACIN BİR TARAFA ÇEKMESİNİN SEBEPLERİ

 1-Ön düzen ayarları bozuk olabilir.
 2-Ön lastiklerin hava basınçları farklı olabilir.
 3-Ön lastiklerin biri yeni, diğeri eski olabilir.
 4-Ön lastiklerin biri şamyelli, diğeri dubleks olabilir. Şamyelli iç lastikli, dubleks iç lastiksiz demektir.

 SÜRÜCÜLER TARAFINDAN YAPILABİLECEK BASİT UYGULAMALAR
 LASTİK (TEKERLEK) DEĞİŞİMİ
 Tekerleklerimizi değiştirilmek istenildiğinde, park etmede alınan tüm tedbirler alın, dörtlü flaşörler yakılın, reflektörü uygun mesafeye yerleştirin.
 Yedek teker, bijon anahtarı ve krikoyu değiştirilecek tekerin yanına getirin ve sırasıyla;
 -Bijon somunlarını gevşetin.
 -Aracı kriko ile kaldırın.
 -Bijon somunlarını sökün.
 -Tekerleği çıkarıp yedek tekerleği takın.
 -Bijon somunlarını kuru bezle temizleyerek önce elle tutturup sonra bijon anahtarı ile sıkın.
 -Aracı yavaşça krikodan indirin.
 -Aracı indirdikten sonra bijon somunlarını iyice sıkın.
 En az haftada bir kez yedek lastiğinizin hava basıncını kontrol ediniz.

 KAR ZİNCİRİNİN TAKILMASI
 Kışın karlı ve buzlu havalarda aracın kaymaması ve patinaj yapmaması için zincir takmak gerekir. Sürücüler Karayolları Trafik Kanununa göre araçlarında zincir bulundurmakla yükümlüdürler.
 Çekici tekerleklerin her ikisine karlı havalarda kar lastiği veya patinaj zinciri takılır.
 Eğer patinaj zinciri takacaksak lastik ebatlarına uygun zincir takılmalıdır aksi halde aracınız zarar görür.
 Zinciri taktıktan ve belli bir süre gittikten sonra durup zinciri tekrar gerdirmeniz gerekmektedir.
 Zincirlerinizi kullandıktan sonra yıkayıp, kurutunuz ve temiz olarak muhafaza ediniz.
 Patinaj zinciri ve kar paleti ile maksimum 50 km/s hız yapmanız gerekir. 50 km/s'nin üzerindeki hızlarda zincirin ve paletin kırılma ve kopma riski bulunur.

 AMPUL DEĞİŞİMİ
 Ampul değiştirilirken aynı özellikte ampul ile değiştirilir.
 Far ampulü değiştirildikten sonra kısa farlar 25, uzun farlar 100 metreyi aydınlatabilecek şekilde ayarı yapılması gerekmektedir.

 ARACIN HEMEN DURDURULUP KONTAĞIN KAPATILMASI GEREKEN HALLER
 Yağ lambasının yanması:
 Motor çalıştıktan sonra yağ lambası sönmezse ya da seyir esnasında yağ lambası yanarsa araç trafik kurallarına uyarak en uygun yerde durdurulur ve motor stop ettirilir. Motor çalıştırılmaya devam edilirse motor ısınır ve yanar.     Motor yağına bakılır.
 Yağ seviyesi normal ise;
 1-Yağ müşirinin kablosu çıkmış olabilir.
 2-Yağ pompası arızalı olabilir.
 3-Yağ filtresi tıkanmış olabilir.
 4-Yağ gösterge lambası arızalanmış olabilir.
 5-Kartelde yağ azalmış olabilir.
 Arıza giderilemiyorsa araç çalıştırılmadan çekilerek ya da oto kurtarıcı yardımı ile servise götürülür.
 Motordan değişik ses gelmesi:
 Motordan anormal bir ses geldiğinde kontağın kapatılması gerekir. Motor kesinlikle çalıştırılmamalıdır. Araç servise götürülmelidir.
 Şarj lambasının yanması:
 Motor çalıştıktan sonra şarj lambası sönmezse ya da seyir esnasında şarj lambası yanarsa araç trafiği tehlikeye sokmadan trafik kurallarına uyarak en uygun yerde durdurulur ve hemen motor stop ettirilir.
 Şarj lambasının yanmasının sebepleri;
 1-Vantilatör kayışı kopmuş veya gevşemiş olabilir. (parmakla bastırıldığında kayış 1-1,5 cm arasında esneyecek şekilde olmalıdır.)
 2-Alternatör bağlantısı kopmuş, gevşemiş veya oksitlenmiş olabilir
 3-Alternatör veya regülatör bozulmuş olabilir. Araçta ampuller sık sık patlıyorsa ve aküde su kaybı fazla oluyorsa regülatör (konjektör) arızalıdır.
 Yanık kablo veya farklı kokular alınması:
 Araçtan yanık, yakıt yağ kokusu gibi farklı kokular geliyorsa araç durdurulup motor stop edilir, akünün kutup başları çıkarılır.

 ARAÇLARIN FAZLA YAKIT YAKMASININ SEBEPLERİ
 Sürücüye bağlı sebepler:
 -Hummalı sürüş stili, ani kalkış, ani hızlanış gibi davranışlar.
 -İstikrarsız, bir hızlı, bir yavaş araç kullanmak.
 -Aracı uygun devir ve viteste kullanmamak.
 -Aracı 90 km’nin üstündeki hızlarda kullanmak.
 -Araca taşıma sınırından fazla yolcu veya yük almak.
 -İlave bagaj, kayak tutucular takmak.
 -Yüksek hızlarda seyrederken camları açmak.
 -Klimayı çalıştırmak.
 Motora bağlı sebepler:
 -Hava filtresinin kirlenmiş olması.
 -Manuel jikleleri araçlarda jiklenin takılı kalması.
 -Rölanti ayarının yüksek olması.
 -Karbüratör ayarları bozulmuştur.
 -Ateşleme sistemi ayarları bozuktur.
 -Enjektör ayarları bozuktur.
 -Motor yağının incelmesi (özelliğini kaybetmiş olması).
 Araca bağlı sebepler:
 -Fren ayarların sıkı olması.
 -Lastik hava değerlerinin az olması.
 -Debriyaj balatasının kaçırıyor olması.

 EKONOMİK SÜRÜŞ İÇİN ALINABİLECEK ÖNLEMLER
 Taşıtın yakıt tüketimi aracı nasıl kullandığımıza bağlıdır. Ekonomik bir araç kullanmak için aşağıdaki önerilere dikkat etmemizde fayda vardır;
 Araçta yapılması gereken bakım ve ayarların yakıt tüketimi üzerinde doğrudan etkisi vardır. Bu nedenle her türlü bakım ve ayarların yer ve zamanında yapılmış olması gereklidir. (Buji, platin, avans, rölanti, supap ayarı hava filtresi temizliği vb. gibi).
 Lastik hava basınçlarının katalog değerinde olmasına dikkat edilmelidir.
 Tavsiye edilen lastik tip ve ebatlarından başka lastik kullanımı yakıt tüketimini artırır.
 Mekanik jigle tertibatına sahip motorlarda jigle çekili unutulmamalıdır.
 Düşük viteste yüksek devir ve hız yapılmamalıdır.
 Şehirlerarası yolda en verimli hız 80-90 km. arasındadır. 90 km.nin üstünde her kilometre yakıt tüketimini artırır.
 Arabayı çalıştırırken gaza basılmamalıdır.
 Seyir halinde cam açma yerine havalandırma tertibatı kullanılmalıdır.
 Otomobilinizin bagajında su bidonu benzeri ağırlık yapacak gereksiz yükler bulundurulmamalıdır.
 Şehir içinde, kırmızı ışığı görür görmez gazdan ayağınızı çekin ve aracınızı ışığa kadar ek benzin yakma durumundan kurtarın.
 Rodaj Dönemi: Yeni aracın gelecekteki performansı için motorun alıştırıldığı periyoda denir. (İlk 2000 km’ye kadar).
 Rodaj döneminde ani ve sert kalkış yapılmamalı, ani hızlanmalardan kaçınılmalı, fazla gaza basılmamalı, uzun süre aynı viteste gidilmemeli, römork takılmamalı ve arızalı araçlarda çekilmemelidir.

 Not:Teorik sınavlarda Trafik Adabı Bilgisinden 6, Araç Tekniği Bilgisinden 9,  İlkayardım Bilgisinden 12 ve Trafik ve Çevre Bilgisinden de 23 olmak üzere toplam 50 soru sorulmaktadır. Başarılı sayılabilmeniz için en az 35 soruya doğru cevap verip 70 puan almanız gerekmektedir. Yağlıdere Sürücü Kursu 2024. 

                                             

 

YAĞLIDERE SÜRÜCÜ KURSU
(0454) 671 25 25 - 0 532 639 61 28
Palaklı Mah.Turgut Özal Cad. No:1/A  Yağlıdere-GİRESUN

 

                                        Anasayfaya Git